Geld is de wortel van alle GOED
"Dus u denkt dat geld de wortel is van alle kwaad?" zei Francisco d’Anconia. "Hebt u ooit gevraagd wat de wortel van geld is? Geld is een ruilmiddel, dat niet kan bestaan tenzij er goederen worden geproduceerd en er mensen zijn om ze te produceren. Geld is de materiële vorm van het principe dat mensen, die met elkaar willen omgaan, handel moeten drijven en waarde tegenover waarde moeten stellen. Geld is niet het middel van de klaplopers die aanspraak maken op uw product met behulp van tranen, of van de plunderaars die het u afhandig maken met geweld. Geld wordt slechts mogelijk gemaakt door de mensen die produceren. Is dat wat u beschouwt als kwaad?
Atlas in stakingBijgevoegde tekst is afkomstig uit de Nederlandse vertaling van Ayn Rand's boek Atlas in Staking, een dikke pil waarin zij haar objectivistische filosofie in een zeer leesbare romanvorm giet. Het is een geweldig boek en menigeen zegt ervan: het veranderde mijn leven. Bijgaand citaat is slechts een schamele afspiegeling van de kracht van dit boek, maar aangezien er nogal wat mensen roepen dat geld de wortel is van alle kwaad vond ik 't wel handig om dit als citaat beschikbaar te hebben. Er is inmiddels een nieuwe, betere vertaling beschikbaar met een andere titel 'De kracht van Atlantis'. Probleem blijft echter dat het boek zo zwaar en omvangrijk is. Wie dat geen bezwaar vindt klikt op het plaatje om het bij Bol.com te bestellen (helaas nog niet werkzaam). Bij Amazon.com is overigens een Kindle versie, maar die is uiteraard in het Engels.
Hoe dan ook: zeer aangeraden.
|
"Wanneer u geld aanneemt als betaling voor uw inspanning, doet u dat alleen in de overtuiging dat u het zult ruilen voor een product dat afkomstig is van de inspanning van anderen. Het zijn niet de klaplopers en de plunderaars die waarde aan geld toekennen. Nog niet een zee vol tranen, noch alle vuurwapens in de wereld kunnen die stukjes papier in uw portemonnee veranderen in brood dat u nodig hebt om morgen te overleven. Die stukjes papier, die goud hadden moeten zijn, vormen een bewijs van eer - uw aanspraak op de energie van de mensen die produceren. Uw portemonnee is uw bewijs van hoop dat er ergens in de wereld om u heen mensen zijn, die niet in gebreke blijven aangaande dat morele principe dat de wortel van geld is. Is dat wat u beschouwt als kwaad?
"Hebt u ooit gezocht naar de wortel van productie? Kijk bijvoorbeeld eens naar een dynamo en durf jezelf dan wijs te maken dat die werd gecreëerd door de spierinspanning van gedachteloze bruten. Probeer eens een tarwezaadje te kweken zonder de kennis die u werd nagelaten door mensen die dat voor het eerst moesten ontdekken. Probeer uw voedsel te verkrijgen door middel van niets anders dan fysieke bewegingen - en u zult erachter komen dat het verstand van de mens de wortel is van alle goederen, die worden geproduceerd en van alle rijkdom die ooit op aarde heeft bestaan.
"Maar u zegt dat geld wordt verkregen door de sterkeren ten koste van de zwakkeren? Welke sterkte bedoelt u? Het is niet de sterkte van vuurwapens of spieren. Rijkdom is het resultaat van het menselijke vermogen tot nadenken. Wordt geld dan verkregen door de man die een motor uitvindt ten koste van degenen die hem niet uitvonden? Wordt geld soms verkregen door de intellectuelen ten koste van de sukkels? Of door de bekwamen ten kosten van de onkundigen? Door de ambitieuzen ten koste van de luiaards? Geld wordt verkregen - voordat het kan worden geplunderd of gebietst - verkregen door de inspanning van ieder eerlijk mens, ieder naar de mate van zijn bekwaamheid. Een eerlijk mens is iemand die weet dat hij niet meer kan verteren dan hij heeft geproduceerd.
"Het handelen door middel van geld is de gedragscode van de mensen van goeden wille. Geld berust op het axioma dat ieder mens de eigenaar is van zijn verstand en zijn inspanning. Geld laat geen macht toe om de waarde van uw inspanning voor te schrijven, behalve de vrijwillige keuze van de mens die bereid is zijn inspanning als handelswaar aan u terug te geven. Geld stelt u in staat datgene voor uw goederen en uw arbeid te verkrijgen wat ze waard zijn voor degenen die ze kopen, maar niet meer. Geld staat geen transacties toe behalve die, welke tot wederzijds voordeel strekken volgens het ongedwongen oordeel van de handelaren. Geld verlangt van u de erkenning dat mensen moeten werken voor hun eigen bestwil, niet voor hun eigen nadeel; voor hun verdienste, niet voor hun verlies - de erkenning dat ze geen lastdieren zijn, geboren om de last van uw ellende te dragen - dat u hen waarden moet aanbieden, geen verwondingen - dat de gemeenschappelijke band tussen hen niet is het uitwisselen van lijden, maar het uitwisselen van goederen. Geld verlangt dat u niet uw zwakheid verkoopt aan 's mensen stompzinnigheid, maar uw talent aan hun verstand; het verlangt dat u niet het meest prullige koopt dat zij u aanbieden, maar het beste dat u voor uw geld kunt krijgen. En wanneer mensen door handel leven - met verstand, niet met geweld als hun laatste scheidsrechter - dan wint het beste product, de beste prestatie en degene met het beste oordeel en de hoogste bekwaamheid - en de graad van iemands productiviteit is de graad van zijn beloning. Dat is de gedragscode van het bestaan met geld als middel en symbool. Is dat wat u beschouwt als kwaad?
"Maar geld is slechts een middel. Het kan u overal brengen waar u wilt, maar het zal u niet vervangen als de wagenvoerder. Het zal u de middelen geven tot bevrediging van uw wensen, maar het zal u niet voorzien van wensen. Geld is de zweep van de mensen die proberen de wet van oorzaak en gevolg om te keren - de mensen die proberen het verstand te vervangen door het product van het verstand te confisqueren.
"Geld kan geen vreugde kopen voor de man die niet weet wat hij wil: geld zal hem geen code van waarden geven, als hij de kennis over wat te waarderen uit de weg gaat; en het zal hem ook geen doel verschaffen, als hij de keuze uit de weg gaat van waar hij op af zou moeten gaan. Geld zal geen intelligentie kopen voor de sukkel, of bewondering voor de lafaard, of respect voor de onkundige. De man die probeert de hersenen van zijn meerderen te kopen om hem te dienen, waarbij zijn geld in de plaats komt van zijn oordeel, wordt uiteindelijk het slachtoffer van zijn minderen. De mannen van intelligentie laten hem in de steek, maar de zwendelaars en de fraudeurs komen in drommen op hem af, aangetrokken door de wet die hij niet heeft ontdekt: dat geen enkele man kleiner kan zijn dan zijn geld. Is dat de reden waarom u het kwaad noemt?
" Alleen de man die het niet nodig heeft is geschikt om rijkdom te erven de man die zijn eigen fortuin zou opbouwen, ongeacht waar hij begon. Als een erfgenaam zijn geld waard is, zal het hem dienen; zo niet, dan zal het hem vernietigen. Maar u kijkt toe en u roept dat geld hem heeft bedorven. Is dat zo? Of bedierf hij zijn geld? Wees niet jaloers op een waardeloze erfgenaam; zijn rijkdom is niet van u en u zou het er niet beter van afgebracht hebben. Denk niet dat het onder u verdeeld had moeten worden; de wereld opzadelen met vijftig parasieten in plaats van één zou de gestorven deugd, die het fortuin was, niet terugbrengen. Geld is een levende macht die sterft zonder haar wortel. Geld zal niet ten dienste staan van het verstand dat haar niet kan evenaren. Is dat de reden waarom U het kwaad noemt?
"Geld is uw middel tot overleven. Het oordeel dat u uitspreekt over de bron van uw levensonderhoud is het oordeel dat u uitspreekt over uw leven. Als de bron corrupt is hebt u uw eigen bestaan verdoemd. Kreeg u uw geld door fraude? Door het inspelen op 's mensen ondeugden of 's mensen dommigheid? Door voedsel te verschaffen aan dwazen in de hoop meer te krijgen dan uw bekwaamheid verdient? Door uw normen te verlagen? Door werk te doen dat u verafschuwt, voor kopers die u minacht? Zo ja, dan zal uw geld u geen moment of geen cent vreugde geven. Dan zullen alle dingen die u koopt niet een aanwinst voor u worden, maar een verwijt; niet iets wat u hebt bereikt, maar een herinnering aan schaamte. Dan zult u schreeuwen dat geld kwaad is. Kwaad, omdat het uw zelfrespect niet wilde vervangen? Kwaad, omdat het u niet wilde laten genieten van uw verdorvenheid? Is dat de wortel van uw haat tegen geld?
"Geld zal altijd een gevolg blijven, en het zal weigeren u te vervangen als de oorzaak. Geld is het product van deugd, maar het zal u geen deugd geven en het zal uw ondeugden niet afkopen. Geld zal u niet geven wat u niet verdiend hebt, noch in materieel noch in geestelijk opzicht. Is dat de wortel van uw haat tegen geld?
"Of zei u dat het de liefde voor geld is, dat de wortel is van alle kwaad? De liefde voor een ding is de aard ervan te kennen en lief te hebben. Het liefhebben van geld is: het feit te kennen, en lief te hebben, dat geld de schepping is van het beste vermogen in u, en tevens uw privésleutel tot het ruilen van uw inspanning tegen de inspanning van het beste onder de mensen. Degene die zijn ziel zou verkopen voor een stuiver, is degene die het luidst zijn haat tegen geld bekend maakt - en hij heeft goede reden het te haten. De liefhebbers van geld zijn bereid er voor te werken. Zij weten dat ze in staat zijn het te verdienen.
"Laat ik u een tip geven voor een goed begrip van het menselijke karakter: de man die geld afkraakt heeft het op oneerlijke wijze verkregen; de man die het respecteert, heeft het verdiend.
"Loop zo hard u kunt weg van een man die u vertelt dat geld kwaad is. Die zin is als de waarschuwende bel van een melaatse dat er een plunderaar in aantocht is. Zo lang als mensen met elkaar op aarde moeten leven en middelen nodig hebben om met elkaar om te gaan - is hun enige alternatief, als zij van geld afstappen: de loop van een vuurwapen.
"Maar geld verlangt de hoogste deugden van u, als u het wilt verdienen of bewaren.
Mensen die geen moed, trots of eigenwaarde hebben, mensen die geen moreel besef hebben van hun recht op hun geld, en niet bereid zijn het te verdedigen zoals ze hun leven verdedigen; mensen die zich verontschuldigen omdat ze rijk zijn - zullen niet lang rijk blijven. Zij vormen het natuurlijke aas voor de zwermen plunderaars die zich eeuwenlang onder rotsen verschuilen, maar er uit komen kruipen zodra ze de lucht krijgen van een man die smeekt om te worden vergeven voor de schuld van het bezitten van rijkdom. Zij zullen zich haasten om hem van zijn schuld te verlossen - en van zijn leven, zoals hij verdient.
"Daarna zult u getuige zijn van de opkomst van de mensen met dubbele maatstaf _ de mannen die leven bij geweld, maar toch rekenen op degenen die leven bij handel om de waarde te creëren van het geld dat die mannen geplunderd hebben - de mannen die de lifters van deugd zijn. In een morele samenleving zijn dat de criminelen, en de grondwetten zijn geschreven om u tegen hen te beschermen. Maar wanneer een samenleving 'criminelen in rechte' en 'plunderaars bij de wet' gaat vestigen - mannen die geweld gebruiken om de rijkdom van ontwapende slachtoffers te confisqueren - dan wordt geld de wreker van zijn schepper. Dergelijke plunderaars denken dat het veilig is om weerloze mensen te beroven, zodra ze een wet hebben aangenomen om hen te ontwapenen. Maar hun buit wordt de magneet voor andere plunderaars, die het van hen afpakt, net zoals zij het gepakt hadden. Daarna gaat de wedloop niet meer om hen die het meest kundig zijn in productie, maar om hen die het meest meedogenloos zijn in gewelddadigheid. Wanneer geweld de maatstaf is, wint de moordenaar het van de zakkenroller. En die samenleving gaat ten onder in een puinhoop van vernieling en slachtpartijen.
"Wilt u weten of die dag in aantocht is? Houd geld in de gaten. Geld is de barometer van de deugdzaamheid van een samenleving. Wanneer u ziet dat handel wordt gedreven, niet met instemming, maar onder dwang - wanneer u ziet dat om te kunnen produceren, u toestemming nodig hebt van mensen die niets produceren - wanneer u ziet dat geld vloeit naar degenen die niet in goederen maar in gunsten handelen - wanneer u ziet dat mensen rijker worden door omkoperij en beïnvloeding dan door werk, en dat uw wetten u niet meer beschermen tegen hen, maar hen beschermen tegen u - wanneer u ziet dat corruptie wordt beloond en eerlijkheid een zelfopoffering wordt - kunt u weten dat uw samenleving tot de ondergang is gedoemd. Geld is een dermate edel ruilmiddel dat het niet concurreert met vuurwapens en het niet op een akkoordje gooit met geweld. Het laat een land niet overleven als 'half eigendom, half buit'.
"Wanneer ook maar ergens vernielers verschijnen onder de mensen, beginnen ze met het vernietigen van geld, want geld is 's mensen bescherming en de basis van een moreel bestaan. Vernielers confisqueren het goud en laten de eigenaars ervan zitten met een valse stapel papier. Dat helpt alle objectieve maatstaven om zeep en levert de mensen uit aan de arbitraire macht van een arbitraire instelling van waarden. Goud was een objectieve waarde, een equivalent van geproduceerde rijkdom. Papier is een hypotheek op rijkdom die niet bestaat, gesteund door een vuurwapen dat is gericht op degenen die worden verwacht het te produceren. Papier is een cheque uitgeschreven door legale plunderaars op een rekening die niet de hunne is: op de deugd van de slachtoffers. Kijk uit voor de dag waarop die cheque terugkomt, gemerkt: 'Onvoldoende saldo op rekening'.
"Wanneer u de middelen tot overleven hebt bestempeld als kwaad, verwacht dan niet dat de mensen goed zullen blijven. Verwacht niet dat hun moreel hoog zal blijven en dat ze dan hun levens verliezen om te dienen als veevoer voor het immorele. Verwacht niet dat ze zullen produceren, wanneer productie wordt gestraft en plundering wordt beloond. Vraag niet: 'Wie vernietigt de wereld?' Dat doet u.
"U staat temidden van de grootste prestaties van de grootste productieve samenleving en u vraagt zich af waarom die om u heen aan het afbrokkelen is, terwijl u haar levensbloed vervloekt - geld. U kijkt naar geld zoals de wilden deden vóór u, en u vraagt zich af waarom de rimboe komt terugkruipen tot aan de rand van uw steden. Door de hele menselijke geschiedenis heen werd geld altijd ingepikt door plunderaars van het ene of het andere type waarvan de benaming wijzigde maar waarvan de methode hetzelfde bleef: het inpikken van rijkdom met geweld en de producenten ervan gebonden, vernederd, in diskrediet gebracht en verstoken van eerbetoon te houden. Dat gezegde over het kwaad van geld, dat u met zo'n arrogante roekeloosheid te berde brengt, stamt uit de tijd toen rijkdom werd geproduceerd door de arbeid van slaven - slaven die de bewegingen herhaalden die ooit waren ontsproten aan het verstand van iemand, en eeuwenlang gehandhaafd bleven zonder enige verbetering. Zo lang als productie werd geregeld met geweld, en rijkdom werd verkregen door verovering, bleef er weinig te veroveren. Toch bleven de mensen door alle eeuwen van stagnatie en verhongering heen, de plunderaars verheerlijken, als aristocraten van het zwaard, als aristocraten van geboorte, als aristocraten van het kantoor, en bleven ze de producenten verachten als slaven, als kooplieden, als winkeliers - als industriëlen.
"Tot eer en glorie van het mensdom was er, voor de eerste en enige keer in de geschiedenis, een land van geld - en ik kan geen hoger, meer eerbiedig blijk van waardering geven aan Amerika, voor deze bestaansmiddelen: een land van gezond verstand, gerechtigheid, vrijheid, productie en prestatie. Voor de eerste keer werd het menselijke verstand en geld vrijgemaakt, en waren er geen fortuinen door verovering, maar alleen fortuinen door werk. En in plaats van zwaardvechters en slaven, verscheen de echte maker van rijkdom, de meest geweldige werker, de hoogste soort van menselijk wezen - de selfmade man - de Amerikaanse industrieel.
"Als u mij vraagt het meest trotse onderscheid van Amerikanen te noemen, zou ik kiezen - omdat het alle andere omvat - voor het feit dat zij de mensen waren die het gezegde schiepen: 'to make money'. Geen enkele taal of natie had die woorden ooit eerder gebruikt. De mens had altijd aan rijkdom gedacht als een statische hoeveelheid - om te worden ingepikt, gebedeld, geërfd, gedeeld, geplunderd of verkregen als gunst. Amerikanen waren de eersten die begrepen dat rijkdom gecreëerd moet worden. De woorden 'to make money' bevatten de essentie van menselijke moraliteit.
"Toch waren dit de woorden waarvoor de Amerikanen werden gehekeld door de ellendige culturen van de continenten der plunderaars. Nu heeft het credo van de plunderaar u ertoe gebracht uw meest eervolle prestaties te beschouwen als een kenmerk van schaamte, uw welvaart als schuld, uw meest geweldige mannen, de industriëlen als schurken, en uw prachtige fabrieken als het product en het eigendom van spierarbeid _ de arbeid van slaven die met de zweep worden gedreven, zoals dat met de piramiden van Egypte gebeurde. De ellendeling die grijnst dat hij geen verschil ziet tussen de macht van de dollar en de macht van de zweep, zou het verschil eens moeten voelen op zijn eigen huid - zoals hij, denk ik, wel een keer gaat leren.
"Totdat en tenzij u ontdekt dat geld de wortel is van alle goed, vraagt u om uw eigen vernietiging. Zodra geld ophoudt het middel te zijn waarmee mensen met elkaar handelen, worden mensen de middelen van (andere) mensen. Het is een kwestie van bloed, zwepen en vuurwapens - of dollars. Doe uw keuze - een andere is er niet - en uw tijd raakt op."
Add new comment